Newsletter nr 12

Spis treści

Wstęp

Aktualnie zdrowie i bezpieczeństwo stanowią dla nas wszystkich podstawowy priorytet. Dlatego kontynuujemy cykl webinariów, zawierających najświeższe informacje ze świata nauki w połączeniu z własnym doświadczeniem teoretycznym, empirycznym i aplikacyjnym danego Prelegenta. Zapraszamy do współorganizacji webinariów!

Nieustająco zachęcamy do wymiany informacji w obrębie naszego Towarzystwa, np. poprzez zgłaszanie swoich propozycji do kolejnego newslettera oraz ciekawych konferencji i wydarzeń. Newslettery będą się ukazywać z większa częstością, jeśli Państwo zechcecie partycypować w nich swoją wiedzą i cennymi informacjami, dzieląc się z nami swoim doświadczeniem.

Proponowane terminy przyszłych webinariów:

• webinarium 28.01.2022 – Amadeusz Citlak („Psychologia religii w szkole lwowsko- warszawskiej”) i Adam Anczyk („Najnowsza historia psychologii religii w Polsce”)
• webinarium 25.03.2022 – Magdalena Kerestey („Buddyjski model medytacji na podstawie badań jakościowych dotyczących tradycji Karma Kagyu tyb. Nyndro”) i Stanisław Radoń („Kliniczny model medytacji na podstawie badań neuro-psycho-biologicznych prowadzonych w paradygmacie sieci i grafów”), w rezerwie Andrzej Pankalla
• webinarium 27.05.2022 – prosimy o zgłaszanie się autorów

Proponowane tematy kolejnych webinariów:

• Jak badać psychologię religii i duchowości?
• Jak propagować idee psychologię religii i duchowości?
• Jak implementować do nauki i życia psychologię religii i duchowości?

Uwaga: powyższe tematy są propozycją, którą można zmodyfikować lub zaproponować własną, alternatywną tematykę.

Konferencje

Rok 2021 był naznaczony kilkoma ważnymi konferencjami, które z przyczyn oczywistych odbyły się online. Pierwsza odbyła się w maju 27-28 maja br. a była organizowana przez Research Institute of Spirituality and Health z cyklu European Conference on Religion, Spirituality and Health (ECRSH) pt. Aging, Spirituality and Health. Druga miała miejsce 25 czerwca br., której organizatorem z ramienia Polskiego Towarzystwa Psychologii Religii i Duchowości oraz gospodarzem był Prof. dr hab. Zdzisław Kroplewski wraz z zespołem. Trzecia odbyła się 23 sierpnia br. a jej organizatorem było International Association for the Psychology of Religion (IAPR), gdzie jako członkinie Zarządu – prof. dr hab. Halina Grzymała- Moszczyńska oraz dr hab. Katarzyna Skrzypińska, prof. UG – współorganizowały to wydarzenie. Czwarta z konferencji miała miejsce od 22 do 24 października br. Orgnizowały ją The Society for the Scientific Study of Religion (SSSR) oraz Religion Research Association (RRA) w Stanach Zjednoczonych, w Portland.

Podczas  konferencji  European  Conference  on  Religion,  Spirituality  and  Health  (ECRSH) wystąpili (w porządku alfabetycznym): Anthony Bash, Arndt Büssing, Robert D. Enright, Jenny Hall, Sarah Hills, Michael King, Harold G. Koenig, Carlo Leget, Deborah Lycett, Katja Schroder i Everett Worthington. Współorganizacją zajęła się m.in. dr hab. Katarzyna Skrzypińska, prof. UG, która była członkiem komitetu naukowego oraz opiekunem sympozjum Spirituality/religiosity and health in perspective of age (wystąpienia: „Is faith always healthy? It depends on age”; drugie, przygotowane razem z Agnieszką Żemier (UG) – „Relationship between metacognitive self and spiritual approach to life in a perspective of age”). https://ecrsh.eu/application/files/2515/2749/9655/ECRSH18_Conference_Folder_-_18.pdf

Międzynarodowa Konferencja zorganizowana w ramach działalności Polskiego Towarzystwa Psychologii Religii i Duchowości była zatytułowana V International Conference of the Polish Society for the Psychology of Religion and Spirituality. Spirituality and religiousness: theory and practice. Słowo wstępu, wprowadzenie do spotkania przedstawiła prof. dr hab. Halina Grzymała-Moszczyńska (Uniwersytet Jagielloński, Kraków), przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Psychologii Religii i Duchowości. Następnie prof. dr Julie Exline z Case Western Reserve University (Ohio, USA) wygłosiła wykład pod tytułem „Religious/Spiritual Struggles”. Mówca w swoim wykładzie zaprezentowała własną 6-czynnikową strukturę religijnych/duchowych zmagań R/S jako zmagania boskie, demoniczne, interpersonalne, moralne, o ostatecznym znaczeniu oraz wątpliwości. Zgodnie z tym modelem tylko zmagania boskie i demoniczne wiążą się z nadnaturalną wiarą, choć mogą dotyczyć osób niereligijnych, nieduchowych i niektórych niewierzących. Niektórzy badacze dokonują jeszcze dalszych rozróżnień między zmaganiami interpersonalnymi i intrapersonalnymi (tj. moralnymi, dotyczącymi znaczenia i wątpliwości).

Na końcu prof. dr Stefan Huber z Universitaet Bern (Szwajcaria) wystąpił z wykładem pod tytułem „Centrality of Religiosity Scale (CRS) – new perspectives for social and clinical psychology”. Mówca w swoim wystąpieniu ukazał znaczenie Skali Centralności Religijności (Centrality of Religiosity Scale, CRS), która wyraża się liczbą publikacji (ponad 100 badań z zakresu socjologii religii, psychologii religii i religioznawstwa) i zasięgiem (w badaniach wzięło udział łącznie ponad 100 000 osób z 25 krajów, 20 adaptacji dla 21 krajów, w tym również z Polski).

Na konferencji opublikowano ponadto 22 postery oraz 3 wykłady w formie artykułów. Poruszana w nich tematyka była bardzo różnorodna, ale w zdecydowanej większości dotyczyła zagadnienia roli psychologii religii w kontekście zagrożenia życia i śmierci (epidemia Covid-19).

Przy okazji konferencji odbyło się Walne Zgromadzenie PTPRiD, które jest istotnym wydarzeniem mającym miejsce co 4 lata w Towarzystwie. W trakcie Walnego Zgromadzenia Przewodnicząca PTPRiD prof. Halina Grzymała-Moszczyńska dokonała podsumowania działalności poszczególnych członków Zarządu, a prof. Dariusz Krok przedstawił sprawozdanie finansowe. Po zatwierdzeniu działalności i sprawozdania dokonano wyboru nowych członków. W związku z tym, że kadencja poprzedniej Prezes, prof. Haliny Grzymała-Moszczyńskiej wygasła, dokonano wyboru nowej Przewodniczącej, którą została dr hab. Katarzyna Skrzypińska oraz nowego członka Zarządu, a równocześnie Sekretarza, Stanisława Radoń. Trzeci członek Zarządu, dr hab. Dariusz Krok, prof. UO, zgodnie ze statutem PTPRiD pozostał w swojej funkcji i rozpoczął drugą kadencję działalności, dodatkowo podejmując funkcję skarbnika Towarzystwa. Na koniec dokonano wyboru członków Komisji Rewizyjnej. Na przewodniczącego Komisji Rewizyjnej wybrano dr hab. Jacka Śliwaka, prof. KUL, na zastępcę przewodniczącego Komisji Rewizyjnej wybrano dr hab. Beatę Zarzycką, prof. KUL a na nowego członka Komisji Rewizyjnej wybrano dr Michała Wiechetka (KUL). Na koniec nowa Przewodnicząca podziękowała wszystkim za zaufanie i wybór jej osoby na stanowisko nowego Prezesa oraz za dotychczasowe piastowanie urzędu przez prof. Halinę Grzymała-Moszczyńską.

W Konferencji zorganizowanej przez International Association for the Psychology of Religion (IAPR) z ramienia naszego Towarzystwa uczestniczyły prof. Halina Grzymała-Moszczyńska i dr hab. Katarzyna Skrzypińska, również jako współorganizatorki tego wydarzenia. Przewodnicząca IAPR prof. Halina Grzymała-Moszczyńska wygłosiła słowo wstępne, w którym pokazała drogi, w jakich psycholodzy religii mogą odegrać istotną rolę w świecie, gdzie różne osoby i grupy społeczną są coraz częściej marginalizowane albo wykluczane. Keynote speakerami byli prof. Thomas Plante i prof. Doug Oman. Prof. Plante wygłosił wykład na temat „Interakcja człowieka z Boskim, Świętym i Zmarłymi”, w którym przedstawił obfity dorobek swojego zespołu oraz innych badaczy, wśród których wyróżnił szczególnie prof. Julie Exline (komunikacja ze światem nadprzyrodzonym poprzez 3 perspektywy: choroba psychiczna, znaczenie psychologiczne, nadnaturalne atrybuty), prof. Crystal Park (psychologiczne teorie na temat komunikacji ze światem duchowym), prof. Gary Schwartz (empiryczne dowody na istnienie komunikacji ze zmarłymi).

Prof. Doug Oman („Mindfulness Across Religious Traditions: Challenges and Implications for Psychology of Religion/Spirituality”) podkreślił znaczenie praktyk duchowych kontemplacyjnych (medytacja, modlitwa, uważność, mindfulness), które zaczynają mieć coraz większe znaczenie w dziedzinie zdrowia fizycznego i psychicznego oraz cieszą się potężnym wsparciem empirycznym (w 2021 mamy już ponad 400 metaanaliz). Dowodził, że ta popularność ma swoje pozytywne strony (można je z powodzeniem stosować w wielu obszarach życia), jak i negatywne („szum medialny” może skutkować trywializacją tych praktyk mindfulness). Przy czym, jak mówca podkreślał, praktyki owe w praktyce klinicznej nie są traktowane jako duchowe, ale „świeckie” (klasyczna definicja Jon Kabat-Zinna: „uważność to stan uwagi będącej efektem kierowania jej na chwilę obecną bez oceniania i osądzania, czyli z akceptacją”). Do tej pory opracowano wiele interwencji opartych na uważności, którą są efektywne oddziaływania w zakresie chorób fizycznych (choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie, astma, nowotwór piersi i prostaty, HIV/AIDS, otyłość, reumatyzm, cukrzyca typu 2., syndrom jelita drażliwego, itd.), psychicznego (depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenie paniczne, PTSD, zaburzenia borderline, obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia odżywiania, schizofrenia, SM, choroba Alzheimera, demencja, ADHD, upośledzenie umysłowe, itd.), dobrostan (wzrost poczucia szczęścia, poprawa jakości życia, wzrost umiejętności społecznych, poprawa jakości snu, itd.) oraz wielu obszarach pozaklinicznych (szkolnictwo ogólne i specjalne, sport, biznes, reklama i marketing, wojsko, policja, straż pożarna, pogotowie ratunkowe, intensywna opieka medyczna, itd.).

Konferencja zorganizowana przez Society for the Scientific Study of Religion (SSSR) oraz Religion Research Association (RRA) zgromadziła bardzo dużą grupę badaczy, którzy dzielili się własnymi osiągnięciami, dlatego trudno choćby skrótowo omówić jej osiągnięcia. W tej konferencji reprezentowała PTPRiD dr hab. Katarzyna Skrzypińska, która wygłosiła wykład pt. „Does Spiritual Intelligence (SI) Exist? A Theoretical Investigation of a Tool Useful for Finding the Meaning of Life”. https://www.sssreligion.org/media/10282/2021-sssrplusrra- conference-program.pdf

Webinaria

W ramach aktywności Polskiego Towarzystwa Religii i Duchowości 23 kwietnia 2021 odbyło się pierwsze webinarium Religijność a COVID-19 w perspektywie zdrowia psychicznego. Podczas webinarium wykłady wygłosił dr hab. Dariusz Krok („Nadzieja silniejsza niż pandemia ‒ percepcja COVID-19 i religijność a poczucie dobrostanu psychicznego”), dr hab. Wioletta Tuszyńska-Bogucka i dr Roman Szałachowski („W poszukiwaniu źródeł zdrowia. Rola religijności w radzeniu sobie z traumą pandemii COVID-19”). Mówcy ukazali obszary aktywności psychologów religii w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia. W spotkaniu wzięło udział 17 słuchaczy.

Drugie webinarium stanowiło spotkanie w ramach V Konferencji PTPRiD (25 czerwca 2021).

Trzecie z kolei webinarium odbyło się 29 października 2021 roku (11 uczestników) jako zatytułowane Nauczanie Psychologii Religii. Słowo wstępne wygłosił dr hab. Dariusz Krok. Keynote speakerami byli prof. Zdzisław Kroplewski oraz prof. Halina Grzymała-Moszczyńska wraz z dr Adamem Anczykiem. Prof. Kroplewski w wykładzie pt. „Psychologia pastoralna. Teoria, metody” przedstawił historię, specyfikę, dorobek, obszary aplikacji psychologii pastoralnej na świecie i w Polsce. Prof. Grzymała-Moszczyńska w swoim wystąpieniu zatytułowanym „Psychologia religii w kontekście psychologii i religioznawstwa” w szerokiej perspektywie kulturowej zaprezentowała dorobek zarówno polskich, jak i zagranicznych psychologów religii. Szczególnym wyrazem tego dorobku okazała się publikacja książki „The Psychology of Migration: Facing Cultural and Religious Diversity” autorstwa Prof. Grzymała- Moszczyńskiej i dr Adama Anczyka (Brill Research Perspectives).

Czwarte webinarium miało miejsce 1 grudnia, 2021 (29 uczestników), a jego tytuł brzmiał Nowe pojęcia i drogi psychologii religii i duchowości. Słowo wstępne przygotował dr hab. Dariusz Krok zaś dr hab. Katarzyna Skrzypińska, profesor UG, zaprezentowała wykład pt. „Czy istnieje inteligencja duchowa (ID/SI)? Teoretyczne i praktyczne przesłanki”. Kolejny prelegent, dr Paweł Łowicki, przedstawił zagadnienie „Religijność i duchowość a uważność – różnice i podobieństwa”. Spotkanie zwieńczyła dyskusja.

Ciekawostki

1. Fundacja Templeton World Charity Foundation wspiera badania mające na celu poszerzenie naukowego zrozumienia tego, w jaki sposób praktyka ćwiczeń religijnych i duchowych jest powiązana z efektami ludzkiego rozkwitu oraz jak rozwijać oparte na nauce innowacje w praktyce ćwiczeń religijnych i duchowych, aby dobrze żyć. Granty badawcze w wysokości do 500 000 USD zostaną przyznane w celu wsparcia interdyscyplinarnych zespołów badaczy empirycznych, naukowców i praktyków.
2. W sierpniu 2021 został opublikowany we flagowym czasopiśmie Current Opinion in Psychology, vol. 40 (numer specjalny pod redakcją Vassilisa Saroglou i Adama Cohena) zbiór 30 zwięzłych przeglądów (w tym wielu metaanaliz) najnowszych badań dotyczących wielu szczegółowych zagadnień z zakresu psychologii religii (społecznych, kulturowych, osobowościowych, rozwojowych, zdrowotnych). Oto przykłady oryginalnych tematów: genetyczne wpływy na religiijność, różnice między Wschodem a Zachodem, radykalizacja, dekonwersja, obawy środowiskowe, regulacja emocji, praktyki żywieniowe,
3. Liczba publikacji dotyczących uważności prawdopodobnie w tym roku przekroczy liczbę 4 000, w których w zdecydowanej większości korzysta się z zaawansowanych narzędzi służących do neuroobrazowania. Wynika to stąd, że popularność publikacji wzrasta w ciągu geometrycznych a w zeszłym roku opublikowano tych badań ponad 2 400 (w sumie publikacji jest pond 20 000). Należy też podkreślić, że wśród tegorocznych publikacji są liczne metaanalizy i przeglądy syntetyczne. Aktualnie jest ich blisko 100, ale prawdopodobnie liczba ta zostanie również przekroczona (w sumie jest ich ponad 430). Świadczy nie tylko o dużym znaczeniu tej stosunkowo nowej gałęzi nauki (początek to rok 1979, w którym Jon Kabat-Zinn założył Stress Reduction Clinic na University of Massachusetts Medical School i stworzył pierwszy program terapeutyczny oparty na uważności Mindfulness-based Stress Reduction MBSR), ale i o dojrzałości teoretyczno-metodologicznej.

Zapowiedzi

W dniach 2-4 czerwca 2022 roku w Gdańsku na Uniwersytecie Gdańskim odbędzie XXX Konferencja Jubileuszowa OKPR, podczas której poproszono dr hab. Katarzynę Skrzypińską o organizację tematycznego sympozjum pt. „Duchowe i religijne obszary jako potencjał zdrowia”. Zapraszamy do zgłaszania referatów.

Publikacje członków PTPRiD (wybrane)

Anczyk, A. (2021). Three decades of the Polish psychology of religion (1989–2020). Archive for the Psychology of Religion. DOI: 10.1177/0084672421994199.

Atroszko, P., Skrzypińska, K., Balcerowska, J. M. (2021). Is There a General Factor of Spiritual Intelligence? Factorial Validity of the Polish Adaptation of Spiritual Intelligence Self-Report Inventory. Journal of Religion and Health, 60(1), 3591–3605.

Głaz, S. (2021). Psychological Analysis of Religiosity and Spirituality: Construction of the Scale of Abandonment by God (SAG). Journal of Religion and Health, 60(2), 3545–3561.

Głaz, S. (2021). Psychological Analysis of Religious Experience: The Construction of the Intensity of Religious Experience Scale (IRES). Journal of Religion and Health, 60(2), 576–595.

Grzymała-Moszczyńska, H., Anczyk, A. (2021). The Psychology of Migration: Facing Cultural and Religious Diversity. Leiden: Brill Research Perspectives.

Krok, D., Zarzycka, B. (2021). Interpersonal forgiveness and meaning in life in older adults: The mediating and moderating roles of the religious meaning system. Religions, 12(1), 37;

Krok, D., Zarzycka, B., Telka, E. (2021). The religious meaning system and resilience in spouse caregivers of cancer patients: A moderated mediation model of hope and affect, Journal of Religion and Health, 60(4), 2960–2976.

Krok, D., Zarzycka, B., Telka, E. (2021). The interplay of religious and nonreligious meaning-making on psychological well-being in gastrointestinal cancer patients. The International Journal for the Psychology of Religion, 31(4), 276-287.

Krok, D., Zarzycka, B., Telka, E. (2021). Religiosity, meaning-making and the fear of covid-19 affecting well-being among late adolescents in Poland: A moderated mediation model. Journal of Religion and Health, 60(5), 3265-3281.

Radoń, S. (2021). Czy medytacja otępia? Struktura świadomości i jej dynamika podczas stanów medytacyjnych. W: R. P. Bartczuk, M. Marzel, M. Wiechetek, B. Zarzycka, J. Śliwak (Red.), Wybrane zagadnienia z psychologii religii. Funkcja i tożsamość (ss. 107-125). Lublin: UMCS.

Radoń, S. (2021). Stany transcendentne w świetle badań neuropsychologicznych. W: M. J. Jabłoński (Red.). Człowiek w poszukiwaniu prawdy. Prace dedykowane Ojcu Profesorowi Stanisławowi Głazowi SJ z okazji 70‐lecia urodzin i 50‐lecia życia zakonnego (ss. 224-246). Kraków: WAM.

Skrzypińska, K. (2021). Does Spiritual Intelligence (SI) Exist? A Theoretical Investigation of a Tool Useful for Finding the Meaning of Life. Journal of Religion and Health, 60(2), 500–516.

Śliwak, J., Zarzycka, B., Bartczuk, R. P., Wiechetek, M., Marzel, M. (Eds.). (2021). Wybrane zagadnienia z psychologii religii. Funkcja i tożsamość [Selected issues from the psychology of religion. Function and identity]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Tyburski, E., Kerestey, M., Radoń, S., Mueller, S. T. (2021). Test-Retest Reliability and Factor Structure of the Tower of London and Go/No Go Computerized Tasks from the Psychology Experiment Building Language (PEBL). Brain Sciences, 11(1420), 1-28. DOI: 10.3390/brainsci11111420

Wenta, M., Skrzypińska, K. (2021). Poczucie sensu życia w relacji do Ja cielesnego i samooceny wśród osób dorosłych pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych. W: Krok, D., Dymecka, J. (Red.). Jakość życia a zdrowie: uwarunkowania i konsekwencje. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Zarzycka, B., Krok, D. (2021). Disclosure to God as a mediator between private prayer and psychological well being in a Christian sample. Journal of Religion and Health, 60(2), 1083-1095.

Informacje organizacyjne

Informacja o nr konta dla nowych członków oraz osób, które jeszcze nie uiściły opłaty wpisowej lub corocznej:

25 12401268 1111 0010 5435 3892 na rzecz Polskiego Towarzystwa Psychologii Religii i Duchowości (w zależności od potrzeb z dopiskiem: „wpisowe”, „składka za 2019”, „składka za 2020”, „za 2021” itp.). Dla regularnych członków: 80 pln, dla doktorantów: 40 pln. Uprzejmie przypominamy, że zgodnie ze Statutem Polskiego Towarzystwa Psychologii Religii i Duchowości zaleganie z opłatą wiąże się z konsekwencjami w postaci skreślenia z listy członków.

Życzenia

Niech te Święta Bożego Narodzenia staną się dla Państwa wzorem duchowego bogactwa i umocnienia. Niech nadzieja da radość, pokój i pozwoli dobrze myśleć o innych…

Z wyrazami szacunku
W imieniu Zarządu PTPRiD
Stanisław Radoń